Omgaan met onzekerheden

Algehele mondiale onzekerheden, opkomst van AI, gezondheidskwesties, tijdelijke of ontbrekende huisvesting, en nieuws vanuit de media – het zijn allemaal factoren die angst en vooral onzekerheid over de toekomst kunnen aanwakkeren. Hoe kunnen we omgaan met onze eigen onzekerheid, veranderingen in werk(omgeving) en maatschappelijke grilligheid? En wat kun je hierin als manager betekenen voor je medewerkers?

Wat is onzekerheid?

In de wetenschap verwijst het begrip 'onzekerheid' vaak naar een kenmerk van de omgeving, zoals een grillige politieke situatie of klimaatveranderingen. In de psychologie duidt het begrip op een persoonlijke ervaring, namelijk een gevoel van twijfel en gebrek aan houvast. Mensen kunnen zich bijvoorbeeld onzeker voelen over hun positie op de arbeids- of woningmarkt, of over hun sociale netwerk.  Deze twee vormen van onzekerheid hangen met elkaar samen: onzekerheid in de externe omgeving kan leiden tot innerlijke onzekerheid.

Een gezonde dosis (on)zekerheid

Is zekerheid per definitie goed, en onzekerheid altijd negatief? Een opeenstapeling van onzekerheden kan verlammend werken, maar enige onzekerheid kan juist activerend zijn.   
Wat werkt, is een evenwicht tussen zekerheid en onzekerheid. Waar dat evenwicht precies ligt, verschilt per persoon en situatie. Sommigen zijn gevoeliger voor stress en onzekerheid, terwijl anderen over meer handvatten beschikken om proactief te handelen.

Gevolgen van te veel subjectieve onzekerheid

Onzekerheid kan je gemoedstoestand beïnvloeden:

• Overmatig piekeren, angst ontwikkelen, concentratieproblemen of heftige emoties zoals boosheid, schaamte, verdriet of schuldgevoel.
• Fysieke klachten zoals verhoogde spierspanning, hartslag, vermoeidheid en slaapproblemen.

Mogelijke gevolgen in privé- en werksituaties:

• Toegenomen prikkelbaarheid en emotionaliteit, wat spanningen met anderen kan veroorzaken.
• Terugtrekking uit sociale interactie, waardoor verbindingen verzwakken.
• Moeite met openheid, waardoor contact oppervlakkiger wordt.
• Twijfel en besluiteloosheid, met afnemende productiviteit als gevolg.
• Uitstelgedrag, waardoor deadlines worden gemist.
• Verminderde communicatie met collega’s, wat kan leiden tot een informatieachterstand.

Omgaan met onzekerheden

Onderzoek van Will Tiemeijer en Anne-Greet Keizer laat zien dat persoonlijke controle het gevoel van onzekerheid tegengaat. Zelf invloed kunnen uitoefenen op belangrijke levensuitkomsten geeft een gevoel van grip, en dat bevordert positieve vrijheid en zelfbeschikking – belangrijke ingrediënten om beter met onzekerheid om te gaan.

De onderzoekers stellen: mensen die laag scoren op gevoelens van controle, ervaren een dieper gevoel van onzekerheid. Het is daarom zinvoller om minder te focussen op het verminderen van onzekerheid, en meer op het versterken van persoonlijke controle en grip op het leven. 

Zo help je onzekere medewerkers

Het is belangrijk om open te staan voor de zorgen van medewerkers, bijvoorbeeld via een check-in, enquête of rondvraag tijdens een werkoverleg. Ook een een aanbod van onderstaande zaken kan het gevoel van onzekerheid mogelijk wegnemen:

• Bied coaching, workshops en trainingen aan, gericht op stressmanagement, veerkracht 
• Wees flexibel bij persoonlijke problemen zoals huisvesting, scheiding of ziekte, bijvoorbeeld door thuiswerken of extra verlof mogelijk te maken.
• Geef duiding bij maatschappelijke ontwikkelingen die effect hebben op het werk, en plaats organisatieveranderingen in die context.
• Schakel loopbaanbegeleiding in bij onzekerheid over de toekomst van een functie.
• Benadruk maatschappelijke thema’s in nieuwsbrieven, intranet, weekopeningen of -sluitingen, en bied ruimte voor reflectie, mindfulness of verhalen van het bedrijfsmaatschappelijk werk.

Veerkracht trainen

Naast het vergroten van persoonlijke controle helpt het ontwikkelen van veerkrachtige vaardigheden om beter met onzekerheid en tegenslag om te gaan.

Tips voor meer persoonlijke, arbeids- en functiegerelateerde veerkracht: 

• Ontwikkel een positieve mindset en richt je op wat je kunt leren van onzekerheid, en minimaliseer je focus op de negatieve kanten.   
• Bouw een steunnetwerk en omring jezelf met mensen die steun en relativering bieden. 
• Leer stressmanagementtechnieken: mindfulness, meditatie en yoga helpen om met meer rust naar situaties te kijken. 
• Blijf flexibel en pas je aan wanneer omstandigheden veranderen.
• Reflecteer op ervaringen en evalueer aan het eind van de dag of week hoe erg de onzekerheid daadwerkelijk was en welke positieve uitkomsten er mogelijk zijn geweest.
• Zorg goed voor jezelf. Fysieke gezondheid beïnvloedt mentale veerkracht. Zorg dus voor voldoende slaap, gezonde voeding en beweging.
  
  De arbeidspsychologen van TELUS Health kunnen helpen bij het inventariseren en doen verminderen van onzekerheidgevoelens wanneer deze leiden tot verminderde inzetbaarheid en stress. Lees meer over onze services.