De innerlijke criticus is een negatieve stem die soms flink de overhand kan krijgen. Zo zijn negatieve gebeurtenissen eigen schuld en te wijten aan een overtuiging dat men bijvoorbeeld voortdurend dom en onhandig is. De meeste mensen vinden vanzelf wel weer een gezonde innerlijke balans en weten dat mildheid noodzakelijk is omdat iedereen fouten kan maken. Maar wat als de innerlijke criticus continu aanwezig is en steeds met negatieve overtuigingen en twijfels de kop opsteekt. Dit kan de eigenwaarde aanzienlijk onderuit halen en behoorlijk bijdragen aan stress en gevoelens van ontoereikendheid.
Deze innerlijke criticus met voortdurend negatieve en ontmoedigende gedachten kan behoorlijk uitputtend werken. Een neerwaartse negatieve spiraal waar men niet zo maar uit komt. Niets is immers zo krachtig als eigen overtuigingen.
Hoe de innerlijke kritiek te stoppen
De wetenschap dat de criticus er is en de bewuste keuze hieraan te willen werken is een eerste stap. Weet dat deze ‘negatieve stem’ niet de waarheid spreekt. Een oefening genaamd Defusie (meer over Defusie) kan worden gebruikt om de impact van de innerlijke criticus te verminderen en men leert hoe zelfkritiek in balans kan worden gebracht. Deze cognitieve defusie is een techniek waarbij met afstand naar gedachten wordt gekeken. Zo leert men negatieve gedachten te relativeren en deze niet direct voor waarheid aan te zien. Deze oefening is afkomstig uit de Acceptance and Commitment Therapy (meer over ACT).
Defusie-technieken helpen gedachten te zien als mentale gebeurtenissen in plaats van waarheden. Ook helpt het gedachtes meer objectief waar te nemen en door negatieve gedachten ’uit het hoofd’ te halen kan er anders mee om worden gegaan. De volgende drie oefeningen kunnen hierin helpen:
- Negatieve gedachten hardop tien tot twintig keer herhalen, als een mantra. Herhaling zorgt ervoor dat het negatieve zijn betekenis verliest.
- Gedachten visualiseren als bladeren in de wind. Op deze beweging heeft men geen invloed, zo laat men gedachten makkelijker gaan
- Negatieve of verontrustende gedachten kunnen ook opgeschreven worden. Het papier kan worden verfrommeld en verbrand om er zo definitief afstand van te doen.
Door Defusie technieken te oefenen, kan er een flexibele relatie met negatieve gedachten ontwikkeld worden, wat meer rust en focus oplevert.
Gevoelens van ontoereikendheid en een innerlijke criticus ombuigen naar een positieve mindset vanuit compassie en geduld kan een intensief en langdurig traject zijn. Wanneer het als lastig wordt ervaren de negatieve cirkel te doorbreken kan praten met een (arbeids) psycholoog een positieve boost geven.