Rouw is geen ziekte, maar een rouwproces kan er wel voor zorgen dat een werknemer niet of verminderd kan werken. Rouwen kan zelfs leiden tot langdurend ziekteverzuim. Door als werkgever betrokken te blijven bij fases van rouw en door maatwerk te bieden kan werken zelfs helend zijn. Praktisch advies, heldere inzichten en aanbevelingen voor (meer) ruimte voor 'rouwwerk'.
Rouwen is een universele ervaring die iedereen anders beleeft. De overeenkomst voor elk rouwproces is dat het niet op een bepaald moment afgerond en ‘klaar’ is. Rouwen en leven met verlies vergt tijd en aanpassing om een nieuw evenwicht te vinden tussen accepteren van verlies en oppakken van het dagelijks leven. Volgens de Amerikaanse rouwtherapeut William Worden doorloopt een rouwende vier ‘rouwtaken’:
- Verlies een plaats geven en het leven weer oppakken
- De realiteit van het verlies aanvaarden
- Aanpassen aan een nieuw leven
- De pijn en het verdriet doorleven
Veel voorkomende klachten die kunnen voortvloeien uit een verliessituatie zijn:
- Mentaal, zoals verdriet, eenzaamheid, angst, boosheid
- Lichamelijk, bijvoorbeeld vermoeidheid, slaapstoornis, pijn, benauwdheid
- Cognitief, denk aan concentratieproblemen, verwarring, ongeloof
- Gedragsmatig, zoals huilen, terugtrekken, vermijden, overmatig bezorgd zijn
Werk kan helend zijn tijdens een rouwperiode, maar het kan ook extra stress bezorgen. Iedere rouwende medewerker reageert anders. Als werkgever is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende rouwreacties van werknemers.
Enkele feiten over rouw (en werk)
- Rouw is een reactie op verlies. Het wordt vaak geassocieerd met het verlies van een dierbare, maar iemand kan ook rouwen om het verlies van gezondheid, huisdier, werk, relaties of een niet voldragen zwangerschap.
- Vakbond CNV liet in 2020 onderzoek doen naar rouwen en werken onder 1100 werkenden. Van de mensen die een naaste verloren kreeg één op de tien een burn-out door de combinatie van rouw en werk. En één op de vijf zegt te weinig steun te krijgen van de werkgever. Een kwart zegt langere tijd niet goed te functioneren. 16 procent van de respondenten die de afgelopen tien jaar een dierbare verloor, moest vakantiedagen opnemen omdat ze niet konden functioneren, en 26 procent gaf aan te snel weer aan het werk te zijn gegaan. 33 procent heeft zich kort ziekgemeld, 9 procent ging voor langere tijd de ziektewet in.
- Uit gegevens van ArboNed en HumanCapitalCare blijkt dat het gemiddelde aantal verzuimdagen door rouw onder werknemers in 2023 is gestegen naar 219 dagen ten opzichte van 183 dagen in 2019. Hierbij gaat om het om langdurend verzuim (langer dan 6 weken).
- Uit onderzoek van bijzonder hoogleraar psychologie Jos de Keijser en hoogleraar klinische psychologie Paul Boelen blijkt dat er sprake is van ‘gezonde rouw’ bij 90 procent van de mensen die geconfronteerd worden met een natuurlijk overlijden van een dierbare. Na een traumatisch overlijden (zelfdoding, moord, verkeersongeval of vermissing) geldt dat voor 80 procent van de rouwenden.
Als werkgever ondersteun je een rouwend persoon door een luisterend oor te bieden, flexibiliteit in werktijden aan te bieden en het gesprek aan te gaan over hun behoeften. Daarnaast kan het aanmoedigen van een gesprek met een arbeidspsycholoog helpen om emoties te verwerken en weer grip te krijgen op het werk en het dagelijks leven.