Wat kan je doen voor een rouwende werknemer?
Rouwen is een universeel proces, maar wordt door iedereen anders beleefd. Wat kun je als werkgever of manager doen om medewerkers hierin te ondersteunen? Wat op of naast het werk nodig is om ‘goed’ te kunnen rouwen is heel verschillend, afhankelijk van het karakter van de rouwende, het soort werk, het verlies, het sociale vangnet, de fysieke en mentale rouwklachten. Deze zaken bieden je als werkgever een richtlijn om rouw bij een werknemer te begeleiden:
- Ga in gesprek
Het gesprek op het werk is misschien wel net zo belangrijk als de vrijheid om niet te werken. Houd daarom contact met de werknemer, liefst al in een vroeg stadium. Dat dit geen makkelijk gesprek zal zijn is voor iedereen wel duidelijk, maar neem de moeite en doe het als werkgever of leidinggevende echt zélf en besteed het niet uit aan een ‘onpersoonlijke’ arbodienst of personeelszaken. De ‘makkelijkste’ manier om het gesprek te beginnen is met de open vraag: Hoe gaat het met je?
- Blijf betrokken
Werknemers die tijdens hun rouwproces langdurig afwezig zijn van werk, geven vaak aan dat zij onvoldoende steun en begeleiding ervaren vanuit de werkgever. En hoe langer iemand verzuimt, hoe hoger de drempel om weer terug te keren. Daarom is het belangrijk dat je als werkgever betrokken blijft bij de rouwende werknemer, van het sturen van een kaartje of een bloemetje tot het informeren naar het welzijn van de rouwende en zijn naasten.
- Pas het werk aan
Sommigen rouwende werknemers vinden het fijn om naar het werk te komen, maar kunnen zeker in het begin, na het verlies, nog niet alle taken uitvoeren. Overleg met je werknemer welke taken bijdragen aan herstel en welke stress veroorzaken. Zo kan (klant)contact bijvoorbeeld tijdelijk (te) veel inspanning vereisen. Beperk dan werkzaamheden als bellen, achter de balie zitten of een vergadering bijwonen. Je kan ook werktijden aanpassen. Slaapproblemen zijn tijdens rouw een veelvoorkomende klacht. Het geeft rust als de rouwende later mag inchecken.
- Wees flexibel
Erken dat rouw een reden is om verplichtingen in het werk soms niet te hoeven nakomen. Dat kan aan de orde zijn in de periode direct volgend op het verlies, maar ook later, bijvoorbeeld rond de sterfdag of verjaardag en tijdens de feestdagen.
- Schakel deskundigen in
Met goede rouwbegeleiding kan verzuim verkort of zelfs voorkomen worden. Een bedrijfsmaatschappelijk werker kan directe hulp bieden aan de rouwende werknemer en ook de leidinggevende adviseren over passende begeleiding in de werksituatie. Er zijn ook rouwcoaches of arbeidspsychologen die kunnen ondersteunen.
Overige en algemene acties bij verliessituaties
Je kunt als werkgever ervoor zorgen dat er binnen de organisatie een rouwspecialist is. Bij deze persoon kunnen werknemers zich melden als ze zich in een verliessituatie bevinden. Daarnaast is het aan te bevelen een rouwprotocol op te stellen. Hierin staat bijvoorbeeld hoe de verlofregeling eruit kan zien, welke interne ondersteuning beschikbaar is voor rouwende werknemers en welke communicatierichtlijnen de organisatie hanteert bij verliessituaties.
Hoe kan rouwverlof er uitzien?
Welke vormen kan rouwverlof hebben, als rouwen voor iedereen anders is? Vakbond CNV pleit voor tien dagen rouwverlof. Uitvaartverzekeraar Monuta adviseerde de Tweede Kamer een verlof van zes weken, waarvan vier weken flexibel kunnen worden ingezet.
Flexibiliteit is zeer helpend, blijkt uit de reacties in een artikel van Lisanne van Sadelhoff. Hieronder een aantal voorbeelden van hoe die flexibiliteit eruit kan zien.
- Doorléven en dóórleven
Het rouwmodel van psychologen Margaret Stroebe en Henk Schut laat zien dat rouwenden gebaat zijn bij doorléven (herinneringen ophalen, verdriet toelaten), maar ook bij dóórleven, werk kan daarbij helpen als het flexibel kan worden ingericht. Bijvoorbeeld door één maand rouwverlof te verdelen over een periode van één, twee of drie jaar. De rouwende kan dan zelf kiezen hoe dat in te vullen: per uur, per dagdeel, per week of een maand aan één stuk.
- Ruimte en vrijheid
De ruimte krijgen en vrijheid voelen om thuis te blijven als dat nodig is, en tegelijkertijd af en toe op het werk te komen om te kijken hoeveel iemand aankan. Of koffiedrinken op het werk, om er even ‘uit’ zijn en het ‘gewone’ leven te beleven, zonder direct de druk te voelen om te werken.
- Knipkaart
Met een rouwknipkaart zou je als werkgever iedere werknemer een aantal dagen vrij kunnen geven om te rouwen, bijvoorbeeld rond de verjaardag of sterfdag van een dierbare.
Hoe is rouwverlof geregeld in Nederland?
De Verlofregelingen voor werknemers zijn vastgelegd in de Wet arbeid en zorg (Wazo). De Nederlandse wet kent geen wettelijk rouwverlof voor werknemers, maar iedere werknemer kan aanspraak maken op calamiteitenverlof of kort verzuimverlof, bijvoorbeeld in verband met een overlijden. Meestal wordt dit alleen gehonoreerd als het gaat om de dood van een familielid in de ‘eerste lijn’, bijvoorbeeld een partner of kind. Hoelang je verlof krijgt, verschilt nu per cao. Goed om te weten is dat de rouwverlofdagen – zeker net na het overlijden – vooral worden gebruikt om zoveel mogelijk te regelen. Dat betekent dat iemand mogelijk onvoldoende de tijd kan nemen om het verlies te kunnen voelen, laat staan om het een juiste plek te kunnen geven. Naast calamiteiten- of kort verzuimverlof biedt de ziektewet mogelijkheden voor werknemers in de rouw, want bij groot verlies heb je aan een paar dagen niet voldoende. Wanneer iemand extra ondersteuning nodig heeft, kan een doorverwijzing naar een van onze arbeidspsychologen zinvol zijn.