Steeds meer organisaties streven naar een inclusieve werkomgeving: een omgeving waarin iedereen zich gewaardeerd en gehoord voelt, los van persoonlijkheden, achtergronden of cultuur. Diversiteit omarmen is belangrijk voor succesvol samenwerken – verschillende perspectieven leiden tot innovatie en creativiteit. Hoe zorg je nu als manager of werkgever voor een omgeving waarin álle medewerkers zichzelf kunnen zijn en effectief samenwerken? Dat vraagt om inclusief leiderschap.
Inclusief leiderschap betekent: ervoor zorgen dat iedereen in een team zich welkom, gewaardeerd en betrokken voelt, ongeacht wie hij is, wat hij doet of hoe lang hij al bij de organisatie werkt. Er is steeds meer ruimte voor verschillen en gelijkwaardigheid binnen organisaties. Wil je de inclusiviteit binnen teams stimuleren en borgen, dan heb je inclusief leiders nodig.
Zeven kenmerken
De experts van inclusiefwerken.net noemen zeven kenmerken van een inclusief leider:
- Toont belangstelling en betrokkenheid: zoekt regelmatig contact met medewerkers.
- Kent zichzelf en de eigen manier van denken: maakt goed onderscheid tussen de eigen voorkeuren en de objectieve/zakelijke kant.
- Bevordert veiligheid, vertrouwen en samenwerking: moedigt anderen aan om samen te werken en toont zelf voorbeeldgedrag.
- Ondersteunt en stimuleert zakelijk: helpt mensen om concrete resultaten te bereiken.
- Maakt een zaak van diversiteit en inclusie: neemt een standpunt in, nodigt anderen uit om hierover na te denken en spreekt mensen zo nodig aan.
- Reageert goed op verschillende culturele achtergronden: probeert de ervaringen met andere culturen uit te breiden.
- Reageert bescheiden en zelfkritisch: gaat open het gesprek aan over de eigen oordelen, overtuigingen en beslissingen.
Kritische vragen voor leidinggevenden
Het Leiden Leadership Center van Universiteit Leiden omschrijft een inclusief leider als: een leidinggevende die de uitwisseling van verschillende achtergronden, perspectieven en ideeën van teamleden stimuleert. Hij of zij zorgt ervoor dat het team een veilige omgeving is, waarin iedereen ideeën naar voren kan brengen en er naar ieder teamlid wordt geluisterd. En hij of zij laat merken dat ieder teamlid een gewaardeerd onderdeel is van het geheel.
Leidinggevenden kunnen zichzelf bijvoorbeeld de volgende vragen stellen:
- Stimuleer ik medewerkers om te leren van collega’s met verschillende achtergronden?
- Stimuleer ik elk teamlid om actief te participeren in het team?
- Stimuleer ik teamleden om met collega’s verschillende standpunten en perspectieven op een probleemoplossing te bespreken?
- Probeer ik te voorkomen dat teamleden subgroepen vormen die andere collega’s mogelijk uitsluiten?
- Probeer ik te voorkomen dat teamleden in negatieve stereotyperingen over
andere collega’s denken of praten?
Werkgevers: maak het mogelijk
Inclusief leiderschap vraagt niet alleen iets van leidinggevenden. Werkgevers moeten het mogelijk maken om inclusief leiderschap te tonen binnen de organisatie. Daarom speciaal voor werkgevers enkele tips van SER Diversiteit in Bedrijf – zij bevorderen diversiteit en inclusie op de werkvloer en ondersteunen bedrijven bij het opzetten, uitvoeren en monitoren van hun diversiteitsplannen.
Hun tips:
- Zorg ervoor dat de processen en procedures binnen de organisatie inclusief zijn ingericht. Denk aan de werving en selectie en aan promotiekansen.
- Let bij de selectie en beoordeling van leidinggevenden op de kenmerken van inclusief leiders (zie boven), meer dan op traditionele uitgangspunten zoals assertiviteit, directheid en doelgerichtheid.
- Motiveer leidinggevenden op elk niveau inclusief leiderschap te tonen; van werkvloer tot top.
- Faciliteer trainingen in inclusief leiderschap en intervisies tussen leidinggevenden onderling.
- Monitor het inclusieve klimaat binnen teams; vraag medewerkers zelf naar hun mening.
Positief wetenschappelijk bewijs
Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences, deed onderzoek naar de effecten van inclusief leiderschap: ‘Follow the leader’ – how inclusive leaders inspire followers to perform well through strengths use.
Deze studie toont aan dat wanneer leiders inclusief leiderschapsgedrag vertonen, ze hun ondergeschikten motiveren om hun sterke punten op het werk te identificeren en te gebruiken. Dergelijk leiderschapsgedrag stimuleert de betrokkenheid van volgers bij het werk, wat hen weer helpt om hun prestaties te bevorderen. Ze voelen kracht en enthousiasme en zijn meer betrokken om goed te presteren.
TELUS Health participeert actief in de Academische Werkplaats Arbeid en Gezondheid van Tranzo. Zo dragen we bij aan de wetenschap en we passen de nieuwste wetenschappelijke inzichten toe in de praktijk.
Zijn er ook valkuilen?
Na al dit positieve nieuws is het ook goed om stil te staan bij enkele valkuilen. We zien in de praktijk drie valkuilen: ten eerste is er soms geen echte wil en commitment voor diversiteit en inclusie aan de top. Een tweede valkuil: er zijn geen overkoepelende doelen geformuleerd en in de tijd weggezet. Denk daarbij aan doelen of 'Key Performance Indicatoren' die naar de verschillende afdelingen en teams worden vertaald, die je kunt monitoren en waarop je kunt bijsturen. Ten derde: er is te weinig aandacht voor de cultuur van een bedrijf, de overtuigingen, het DNA van de organisatie.
Besef dat inclusief leiderschap een doorlopend proces is, waar je blijvend aan moet werken met elkaar.
Meer weten over inclusief leiderschap en onze maatwerktrainingen? Vraag naar ons trainingsaanbod.