Neemt Artificiële Intelligentie (AI) straks ons werk over, of maakt het ons werk alleen makkelijker? Die vraag heerst maar is tegelijkertijd ook erg branche-afhankelijk. De intrede van AI op de werkvloer kan wel leiden tot onrust bij werknemers. Het is als werkgever belangrijk om te weten wat het heersende sentiment is binnen de organisatie. Welke angsten hebben medewerkers, en zijn ze terecht of onterecht? Hoe kun je als werkgever of HR-adviseur je medewerkers hierbij begeleiden?
Kunstmatige intelligentie of artificiële intelligentie (afgekort AI) maakt al langere tijd deel uit van ons dagelijks leven. We krijgen antwoorden van chatbots, gebruiken gezichtsherkenning in onze smartphones en luisteren naar muziek op basis van eerdere beoordelingen. De toekomst belooft nog veel meer. AI moet onder meer zorgen voor snelle en juiste medische diagnoses, zelfrijdende auto’s en robots die hun ‘zintuigen’ gebruiken.
AI in het kort
AI is een verzamelnaam voor algoritmes en methoden die taken uitvoeren waarvan werd gedacht dat daar menselijke intelligentie voor nodig is. Bill Gates, boegbeeld van Microsoft, zegt in een van zijn publicaties: ‘De ontwikkeling van AI is net zo fundamenteel als de creatie van de microprocessor, de personal computer, het internet en de mobiele telefoon. Het zal de manier veranderen waarop mensen werken, leren, reizen, gezondheidszorg krijgen en met elkaar communiceren. Hele industrieën zullen zich eromheen heroriënteren.’
Gaat AI mijn baan kosten?
Veel administratieve, creatieve en zelfs analytische functies worden inmiddels deels of volledig overgenomen door AI-systemen. Niet gek dat sommigen vrezen dat AI hun baan kost en massawerkeloosheid gaat veroorzaken. Enkele cijfers:
Naast de angst voor baanverlies zijn er ook zorgen over privacy en veiligheid. Medewerkers zijn bezorgd over mogelijke datalekken, misbruik van gegevens en inbreuk op hun privacy.
Genuanceerder beeld
Nemen computers onze banen over? In een uitzending van de videoserie ‘Wie is er bang voor AI?’ van Studium Generale (Universiteit Utrecht) gaan wetenschappers hierover met elkaar in gesprek. Arbeidseconoom dr. Emilie Rademakers (UU) en arbeidssocioloog prof. Marleen Huysman (VU) nuanceren dit beeld. Ja, er zullen banen verdwijnen, maar in de huidige studies overschat men hoeveel er gaan verdwijnen. Studies zijn vaak gebaseerd op wat we dénken dat AI gaat doen. We moeten niet vergeten dat mensen zich ook aanpassen in hun functies. En er komen weer nieuwe banen bij – die je vaak vooraf niet kunt voorspellen.
Impact verschilt per sector en functie
De impact van AI is niet overal even groot, het verschilt per sector. Volgens Staat van dienst, een landelijke organisatie voor loopbaanadvies, re-integratie en outplacement, zijn op dit moment het meest gevoelig voor de opkomst van AI: de gezondheidszorg, de financiële sector, productiesector en detailhandel. Banen die mogelijk verdwijnen zijn vooral technische functies, mediafuncties, administratieve functies en banen in de detailhandel. Daarnaast zullen banen niet alleen verdwijnen, maar ook veranderen. Bijvoorbeeld die van chauffeurs, docenten en artsen – zo kan AI dokters ondersteunen bij het stellen van diagnoses en behandelingen aanbevelen. En dan zijn er nog de nieuwe banen die ontstaan, van AI-trainers tot robot ingenieurs.
De hamvraag aan werknemers
Jasper Bouw van Digiteq, een recruitment bureau met de focus op Digital en Tech, heeft een mooi advies: in plaats van te blijven hangen in angst voor AI, ‘moet je leren werken met AI als collega die onvermoeid alles voor je doet. En dus niet als vijand die jouw baan van je af wil pakken. Ontwikkel de skills die jou menselijk maken – creativiteit, empathie, leiderschap en kritisch denken – en leer werken met deze nieuwe favoriete collega’.
Arbeidseconoom Emilie Rademakers en arbeidssocioloog Marleen Huysman sluiten in hun verhaal aan bij het bovenstaande. Zij formuleren de vraag die je eigenlijk aan elke medewerker zou moeten stellen: ‘Hoe kunnen we jou méér productief maken met behulp van technologie?’ Benadruk dat AI niet bedoeld is om werknemers te vervangen, maar om hen te ondersteunen en te versterken in hun dagelijkse werkzaamheden.
Drie tips voor werkgevers
Hardnekkige angst voor AI op de werkvloer? Drie concrete tips:
Investeer in educatie en training voor je medewerkers. Organiseer workshops, seminars, mentorprogramma’s of interne trainingssessies om werknemers vertrouwd te maken met de basisprincipes van AI en de toepassingsmogelijkheden in je bedrijf. Zo vergroot je niet alleen het begrip van AI binnen je organisatie, maar help je werknemers ook om zich zelfverzekerder te voelen bij het omgaan met AI-technologie.
Sta stil bij de angst die (sommige) medewerkers nou eenmaal hebben voor AI. Erken deze én belicht de kansen die AI ook biedt. Door werknemers bewust te maken van de positieve aspecten van AI en de kansen voor groei en ontwikkeling, kun je de angst voor baanverlies transformeren in een gevoel van positieve verandering.
Ga het gesprek aan met je medewerkers: vraag na welke taken zij nu zelf repetitief en tijdrovend vinden, en bedenk samen hoe AI deze taken kan automatiseren. Zo kunnen werknemers meer tijd besteden aan bijvoorbeeld creatieve en strategische taken die meer waarde toevoegen aan het bedrijf.
Organisaties die investeren in mentale veerkracht creëren een sterke basis voor duurzaam succes. Bij TELUS Health beschikken we over de expertise, kennis en praktijkgerichte trainingen om uw organisatie te begeleiden naar energieke teams en een gezonde, optimaal functionerende werkomgeving. Vraag naar ons trainingsaanbod.